Kalın Bağırsak Kanseri

 Kalın bağırsak kanseri (kolorektal kanser), birçok faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkabilen bir kanser türüdür. Risk faktörleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve birden fazla faktörün bir araya gelmesi kolorektal kanser riskini artırabilir.  

1. Yaş: Yaş ilerledikçe kolorektal kanser riski artar. 50 yaş ve üzerindeki bireyler daha yüksek risk altındadır.
2. Aile Geçmişi: Ailesel bağırsak kanseri öyküsü, ailenizde daha önce kolorektal kanser veya bağırsak polipleri (kanser öncesi lezyonlar) bulunan bir kişi varsa, riskinizi artırabilir.
3. Kişisel Öykü: Daha önce kolorektal kanser veya bağırsak polipleri öyküsü olan kişiler, risk altındadır.
4. İltihaplı Bağırsak Hastalıkları: Kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları (örneğin, ülseratif kolit veya Crohn hastalığı) olan bireylerde kolorektal kanser riski yüksektir.
5. Genetik Faktörler: Bazı genetik sendromlar (örneğin, Lynch sendromu veya ailesel adenomatöz polipozis) kolorektal kanser riskini artırabilir.
6. Beslenme Alışkanlıkları: Yüksek miktarda kırmızı et ve işlenmiş et tüketimi, düşük lifli diyetler ve yetersiz meyve ve sebze tüketimi kolorektal kanser riskini artırabilir.
7. Fiziksel Aktivite: Düşük fiziksel aktivite seviyeleri kolorektal kanser riskini artırabilir.
8. Obezite: Fazla kilolu veya obez olmak, kolorektal kanser riskini artırabilir.
9. Sigara İçme: Sigara içmek kolorektal kanser riskini artırabilir.
10. Alkol Tüketimi: Aşırı alkol tüketimi veya düzenli olarak alkol tüketimi de riski artırabilir.

Kalın bağırsak kanseri taraması, erken teşhis ve tedavi için oldukça önemlidir çünkü bu kanser türü erken aşamalarda teşhis edildiğinde daha iyi tedavi şansları sunar. Taramaya başlama yaşı çeşitli kayanklara ve kişinin risk kategorisine göre değişmekle birlikte üzerine en sık fikir birliğine varılan yaş, ortalama riskli bireyler için 50 yaştır.  Aşağıda kalın bağırsak kanseri taraması için güncel seçenekler yer almaktadır. Bu seçeneklerin her birinin kendisine göre avantaj ve dezavantajları olup sizin için uygun olan yöntemi hekiminize danışmanız önerilir.

1. Dışkıda Gizli Kan Testi (FOBT veya FIT): Bu testler, dışkıda kan varlığını tespit etmek için kullanılır. Ülkemizde sağlık bakanlığının kullandığı tarama yöntemidir. Kan, bağırsaklardan kaynaklanan polipler veya kanser gibi problemlerin bir belirtisi olabilir. FOBT (Fecal Occult Blood Test) ve FIT (Fecal Immunochemical Test) gibi testler, her yıl veya her iki yılda bir yapılabilir.
2. Kolonoskopi: Kolonoskopi, kolonun iç yüzeyinin incelendiği bir prosedürdür. Bu test, bağırsak poliplerini veya kanserini tespit etmek için en kapsamlı yöntemlerden biridir. Genellikle her 10 yılda bir veya doktorunuzun tavsiyelerine göre daha sık yapılabilir. Avantajı erken teşhis konulan bir poliple karşılaşılması halinde eş zamanlı olarak polipin de alınabilmesi ve kanser daha oluşmadan önlenebilir.
3. Esnek Sigmoidoskopi: Bu test, sigmoid kolonunun alt kısmının iç yüzeyini incelemek için kullanılır. Kolonoskopi kadar kapsamlı değildir ve daha kısa bir süre koruyucudur. Genellikle her beş yılda bir önerilir.
4. Sanal Kolonoskopi (CT Kolonografi): Bilgisayarlı tomografi (CT) taramaları ile alınan görüntüler kullanılarak kolonun üç boyutlu bir modeli oluşturulur. Polipler veya diğer anormallikler bu modelde görüntülenebilir. Genellikle her beş yılda bir önerilir.
5. DNA Bazlı Dışkı Testleri: Bu yeni testler, dışkı örneklerini kullanarak DNA değişikliklerine (mutasyonları) veya kansere işaret eden diğer belirteçlere bakar. Ancak, bu testler henüz ülkemizde mevcut değildir.

Diğer kanser türlerinde olduğu gibi kalın barsak kanserinde de teşhisten sonra yapılması gereken ilk şey klinik evrenizin belirlenmesidir. Hastalığınızın klinik evrelemesi akciğerler ve tüm karnın görüntülendiği ilaçlı bir tomografi veya PET/BT ile yapılabilir. Hastalığınız kalın barsağın çıkışında yer alan rektum bölgesinde değilse ve vücudunuzun başka bölgesine sıçrama yapmadı ise öncelikli olarak cerrahi tedavi ile devam edilir. Rektum kanserlerinin büyük çoğunluğunda veya hastalık sıçraması varsa öncelikle kemoterapi ve radyoterapi almanız gerekebilir. 

Kalın bağırsak kanseri olan hastaların yaklaşık %20'sinde teşhis anında karaciğerde sıçrama mevcuttur. Bundan yaklaşık 20 yıl kadar önce bu durumdaki hastaların tedavisi ile ilgili seçenekler oldukça sınırlıyken günümüzde kemoterapi seçeneklerinin gelişip çeşitlenmesi ve cerrahi tekniğin ilerlemesi sayesinde artık karaciğerin her iki lobuna sıçramış çok sayıda metastazı bulunan hastalarda dahi tedavi seçenekleri bulunmaktadır.