Sık Sorulan Sorular kolon kanseri taraması

Kolon ve rektum kanseri taraması, doktorların kolon ve rektumda kanser belirtilerini veya kansere dönüşebilecek büyümeleri (polip olarak adlandırılır) kontrol etme yöntemidir. Bu tarama, herhangi bir semptomu olmayan ve kanser şüphesi bulunmayan kişilerde yapılır. Amaç, polipleri kansere dönüşmeden önce bulmak ve çıkarmak veya kanseri büyümeden, yayılmadan ve sorun yaratmadan önce erken teşhis etmektir.

Kolon ve rektum sindirim sisteminin son bölümüdür (şekil 1). Doktorlar kolon ve rektum kanseri taramasından bahsederken "kolorektal" terimini kullanırlar. Bu sadece "kolon ve rektum" ifadesinin daha kısa bir halidir. Sadece kolon kanseri taraması da denebilir.

Araştırmalar, kolon kanseri taraması yaptırmanın kolon kanserinden ölüm riskini azalttığını göstermektedir. Birkaç farklı tarama testi bulunmaktadır.

Kolonoskopi – Kolonoskopi, doktorun tüm kolonu doğrudan görmesini sağlar. Kolonoskopi yaptırmadan önce, kolonunuzu temizlemeniz gerekir. Bunu evde, birkaç saat boyunca sulu ishale neden olan özel bir sıvı içerek yaparsınız. Test günü, isterseniz rahatlamanıza yardımcı olacak ilaç alırsınız. Ardından, doktor anüsünüze ince bir tüp yerleştirir ve kolona ilerletir (şekil 2). Tüpün ucunda küçük bir kamera bulunur, böylece doktor kolonunuzun içini görebilir. Tüpün ucunda ayrıca küçük aletler vardır, böylece doktor gerektiğinde doku parçalarını veya polipleri çıkarabilir. Polipler veya doku parçaları çıkarıldıktan sonra, kanser kontrolü için laboratuvara gönderilir.

• Bu testin avantajları – Kolonoskopi küçük poliplerin çoğunu ve büyük poliplerin ve kanserlerin neredeyse tamamını bulur. Polipler bulunduğunda hemen çıkarılabilir. Bu test en doğru sonuçları verir. Önce başka tarama testleri yapılır ve pozitif (anormal) çıkarsa, takip için kolonoskopi yaptırmanız gerekecektir. İlk test olarak kolonoskopi yaptırırsanız, muhtemelen kısa süre sonra ikinci bir takip testine ihtiyaç duymayacaksınız.
• Bu testin dezavantajları – Kolonoskopinin bazı riskleri vardır. Kanamaya neden olabilir veya kolonun iç kısmını yırtabilir, ancak bu sadece 1000 kişide 1'inde görülür. Ayrıca, öncesinde bağırsağı temizlemek hoş olmayabilir. Üstelik, test sırasında alınan rahatlatıcı ilaç nedeniyle kişiler genellikle testten sonraki gün çalışamaz veya araç kullanamaz.

Belirli durumlarda, doktor "kapsül" kolonoskopi denilen bir işlem yapabilir. Bu test için, içinde küçük kablosuz video kameraları bulunan özel bir kapsül yutarsınız. Bu işlem, doktorunuz normal kolonoskopi sırasında kolonunuzun tamamını göremediğinde yapılabilir.

BT kolonografi (sanal kolonoskopi veya "BТK" olarak da bilinir) – BТK, "BT taraması" adı verilen özel bir röntgen kullanarak kanser ve polipleri arar. Çoğu BТK testi için hazırlık kolonoskopi ile aynıdır.

• Bu testin avantajları – BТK, rahatlatıcı ilaçlara gerek kalmadan tüm kolondaki polipleri ve kanserleri bulabilir.
• Bu testin dezavantajları – Doktorlar BТK ile polip veya kanser bulursa, genellikle kolonoskopi ile takip ederler. BТK bazen anormal görünen ama aslında sağlıklı olan alanları tespit edebilir. Bu, BТK'nin gereksiz test ve işlemlere yol açabileceği anlamına gelir. Ayrıca, BТK sizi radyasyona maruz bırakır. Çoğu durumda, bağırsağı temizlemek için gereken hazırlık kolonoskopi ile aynıdır. Test pahalıdır ve bazı sigorta şirketleri tarama için bunu karşılamayabilir.

Dışkıda kan testi – "Dışkı" bağırsak hareketleri için kullanılan başka bir kelimedir. Dışkı testleri en yaygın olarak dışkı örneklerinde kan varlığını kontrol eder. Kanserler ve polipler kanayabilir ve dışkı testi yaptırdığınız sırada kanama varsa, test sonucunda kan görünecektir. Test, dışkınızda göremeyeceğiniz kadar küçük miktarlardaki kanı bile tespit edebilir. Daha az ciddi durumlar da dışkıda küçük miktarlarda kana neden olabilir ve bu da testte görünecektir. Bağırsak hareketlerinizden küçük örnekler alır ve doktorunuzdan veya hemşirenizden aldığınız özel bir kaba koyarsınız. Ardından, test için kabı postalamak üzere talimatları izlersiniz.

• Bu testin avantajları – Bu test kolonu temizlemeyi veya herhangi bir işlem yapmayı gerektirmez.
• Bu testin dezavantajları – Dışkı testleri diğer tarama testlerine göre polipleri bulma olasılığı daha düşüktür. Bu testler ayrıca kanseri olmayan kişilerde bile sıklıkla anormal çıkar. Dışkı testi anormal bir şey gösterirse, doktorlar genellikle kolonoskopi ile takip ederler.

Sigmoidoskopi – Sigmoidoskopi kolonoskopiye benzer bir işlemdir. Fark, bu testin kolonun sadece son kısmına bakarken, kolonoskopinin tüm kolona bakmasıdır. Sigmoidoskopi yaptırmadan önce, kolonunuzun alt kısmını lavman kullanarak temizlemeniz gerekir. Bu bağırsak temizliği kolonoskopideki kadar kapsamlı ve rahatsız edici değildir. Bu test için rahatlamanıza yardımcı olacak ilaçlar almanız gerekmez, bu yüzden isterseniz sonrasında araç kullanabilir ve çalışabilirsiniz.

• Bu testin avantajları – Sigmoidoskopi rektumda ve kolonun son kısmında polipleri ve kanserleri bulabilir. Polipler bulunduğunda hemen çıkarılabilir.
• Bu testin dezavantajları – Yaklaşık 10.000 kişide 2'sinde, sigmoidoskopi kolonun iç kısmını yırtabilir. Test ayrıca testin görmediği kolon bölümündeki polipleri veya kanserleri bulamaz (şekil 3). Doktorlar sigmoidoskopi sırasında polip veya kanser bulursa, genellikle kolonoskopi ile takip ederler.

Dışkı DNA testi – Dışkı DNA testi, kan belirtilerinin yanı sıra kanserin genetik işaretlerini de kontrol eder. Bu test için, tüm bağırsak hareketini toplamak üzere özel bir kit alırsınız. Ardından, nasıl ve nereye göndereceğiniz konusundaki talimatları izlersiniz.

• Bu testin avantajları – Bu test kolonu temizlemeyi veya herhangi bir işlem yapmayı gerektirmez. Kanser olmadığında, dışkıda kan testine göre yanlış pozitif sonuç verme olasılığı daha düşüktür. Bu da gereksiz kolonoskopilere daha az yol açar.
• Bu testin dezavantajları – Tüm bağırsak hareketini toplamak ve göndermek hoş olmayabilir. DNA testi anormal bir şey gösterirse, doktorlar genellikle kolonoskopi ile takip ederler.

Çoğu uzmanın tarama için yeterince doğru bulduğu bir kan testi yoktur.

Sizin için hangi testin en iyisi olduğuna doktorunuz veya hemşirenizle birlikte karar verin. Bazı doktorlar tarama testlerini birleştirmeyi tercih edebilir, örneğin sigmoidoskopi ile dışkıda kan testi birlikte yapılabilir. Hangi testi seçtiğinizden çok, tarama yaptırmanız daha önemlidir.

Doktorlar, çoğu insanın 45 yaşında kolon kanseri taraması yaptırmaya başlamasını önermektedir. Kolon kanseri riski yüksek olan kişiler bazen taramaya daha genç yaşta başlar. Bu kişiler arasında güçlü bir aile öyküsü olanlar ve "Crohn hastalığı" ve "ülseratif kolit" adı verilen kolon hastalıkları olan kişiler bulunabilir.

Çoğu insan 75 yaşında veya en geç 85 yaşında taramayı bırakabilir.

Bu, kolon kanseri riskinize ve hangi testi yaptırdığınıza bağlıdır. Kolon kanseri riski yüksek olan kişilerin genellikle daha sık test yaptırması ve kolonoskopi yaptırması gerekir.

Çoğu insan yüksek risk altında değildir, bu nedenle şu programlardan birini seçebilirler:

●Her 10 yılda bir kolonoskopi ●Her 5 yılda bir BT kolonografi (BТK) ●Yılda bir dışkıda kan testi ●Her 5-10 yılda bir sigmoidoskopi ●Her 3 yılda bir dışkı DNA testi (ancak doktorlar henüz bu testin tekrarlanması için en uygun zaman aralığından emin değildir)